IsiXhosa Intellectual Traditions (IsiXIT) Digital Archive

UMZEKELISO. No. VII. Usukil' u BED'-IDLABA Sel' edane engu manka : ' Ntlanganiso yale ngxoxo, Inge Mfundo, ingo Laulo, Inge Mpato, njalo-njalo, Ndibulela okuxoxa Ningabambe namakwapa. Omabini lamacala Azityande amagila ; Abonisa, atyebisa Angecala lamagwangqa— Amabanga embulelo Kule mpato nale mfundo. Aze ati angecala Labantsundu, abamnyama,— Ad'abenqa ukuteta Xa aketa amadlala Kolu Laulo, nale Mfundo, Nale Mpato yamagwangqa. Nditembile ngokupuma Egusheni ndakuniva. Ndinivile nixoxile, Tu 'ndawo eziseleyo, Nivelele zonk' inkalo Zezililo nenkalazo Ezenziwa ngabamnyama. Ukuhlutwa kwemihlaba, Ubukosi, namakaya, Nemihlab' enetaitile Yoma Ntinde, 'Gqunukwebe, Nenkohliso yetaitile Kwabo sebezinikiwe : Nangekete emfundweni, Kwana ngelise mvuzweni. Nakankanya nityebisa Kwa ikete lamagwangqa, Kwabamnyama abapuma Sebezuze amapepa Okuqwela bakugqatswa Emfundweni namagwangqa, Kwa indawo zamu kanye Nina nindikangele nje. Ke abanye baqwelile Ukucaza izizatu Zokunceda abantsundu Zozimali, zozimfundo, Zomihlaba, kozintlondi Zobumnyama ezininzi. Ke elamu nibonanje, Ngoku make ndilikupe, Egusheni mandipume. Mandiqalo ngokwenjenje,— Okunene ndibonile, Nam sendoyisekile, Nikanyise kwade kwasa, Izigqwati nazikupa Zobu bedi bamadlaba. Ngalemini, le yanamhla Ndixabene neligama Ndalitiywa ndilifaca. Ndapiliswa ngama Xosa, Ngendide nibonanje. Sonke, sonke singakanje Sasivele e Lubelu, Sasicitwe ngakwa Zulu, Samaswili, sazimpanza; 'De sacolwa ngama Xosa, La ke namhla siwagxeka Kwandawonye namagwangqa. Andifihli ndiyi Mfengu, Ndandimbala, ndizidlubu Njengokubu Malibenje Ngum Xos' owaye ndicole. Okunene ndiyavuma, Siwuswele umbulelo Kuzo zonke ezindawo. Sifikile okunene Kweligwangqa sipilile, Lisipile imihlaba, Lasinika izikundla. Into yona engenene, Ekuteta amafene, Kukugxeka abanceda Mhlenikweni sasifile. Seza apa, sityebile, Sesiquba nemihlambi Yozinkomo, nozintoni, Siyizuze enkonzweni Yabo namhla sibagxeka Siti,—babe sibulala. Ke nanamhla kweligwangqa, Lisicole ngalemfundo, Lasifaka kwelopiko Lalo, yonke leminyaka,— Kozi mfazwe, kozi ndlala, Kozi ntshaba-ntshaba zonke; Kwanakulo siyagungqa, Singo pemba 'sebeshiya. Ndoyisiwe kupelile, Ndinje ngawe Malibenje. Inyaniso zabafana, 'De kwangena namagqala, Zindifeze zandincela. Sikuswel' ukubulela, Akuncedint' ukufihla. Mayipel' intlanganiso, Okwa namhla, yale ngxoxo; Masipume kulendawo Incamile imixelo, Zipelil' izikalazo. Mun' okwamu makowetu, Ndimncamile umu Lungu; Unezenzo ezikulu Kuti bantu abantsundu. Eny' indawo yesiyalo, Ntlanganiso yale ngxoxo— Zenilumkele uhlobo Lokupatana nemfundo. Imfundwana encinane, Nati bantu bazidenge Sesiy' qonde ngokwenene, Yinkatazo okunene. Kuba yenza ezingxolo Zembodlel' o Hamlomo, Ezibika ngalomgqumo Okokuba ngamakobo. Injalo nje isisifo Kwabo ibarawuleyo, Ibabanga amabongo Okumiselana nabo Kubo bayingenisayo. Babulelwe ngamafene Ezigxeko nezisolo, Ngabazenza inciniba Ezirola amabadi Zisingisa eliweni, Zitembele ngamapiko Okuwuza ziye kuma Ngapesheya kokweyela. Zezifuna amagama Kumawazo, ayilela Ezilinga ukukwela Kayo, zide zokuvela Kozi Palamente paya. Sekubeta intlengetwa, Zipumile kubunzima Bokuba ngo Vazidlule, Bokujola ingcenene Zegubura lemiteto; Bafumane alogama Lokuba ngo M.L.A. Yabonani madodana, Ndiyapuma egusheni. Kwelicebo bendikuni, Nina bango Soligoso Kwanabanye njalo-njalo. Makowetu tozamani, Kanizike emfundweni; Ninxramile nagqitisa Nina kanye nonkasana. Ndoyisiwe kupelile, Zinyaniso ndifeziwe, Yon'imfundo iyalala, Ndiqondile ngeligala. Masifund' ukubulela, Ndigalele ndafincela, Mna ke ndiyaqukumbula, Zenixele emakaya Masibande