IsiXhosa Intellectual Traditions (IsiXIT) Digital Archive

NGOKUFUNA ukukolisa abafundi bake eteta ngesibonakalo se Salatiso-Maxesha setu salonyaka, u-Mhleli we Somerset East Advertizer uti ukuteta nge Mvo Zabantsundu ' Ngumhlali osand' ukufunyanwa ngaba ntsundu.' Nguwoloke ka- nye, masitsho, umoya obangele ukuba asuke amapepa aswele isongo kwelilizwe. Siti eletu tina onke amapepa awesi Ngesi nesi Xosa, ekonje anento enkulu yokwenza akolo yona ngapezu kokumela imihlali, eyileke yokukanyisela nokufundisa uluntu. I-Alice Times yenjenje ukulahlulahlula inani labase Ncwadini yaba Nyuli, esand' ukwenziwa nyakenye nje. Ifika iti Ama- ngesi angeneyo aku 356 ama Bulu ali 148 baze babe ngama 365 aba Ntsundu. Itsho itike eyona ndlela iya kuba yelungileyo abangenza ngayo abamhlope kukuhlanga- na benze uqilima ukumiselana nabantsu- ndu—intetoke leyo esoko lokulunga kwayo singenakuliqonda kakuhle tina. Siqonda tina ngokupaula kwinteto yalombali ukwahlukana kwetu ngokumayelana nezinto zolaulo ayisezi kuba kokokuba ibe umntu kukoyiswa luvalo Iwake, koko izakuba ngoku ngumahluko webala—imfundiso ke ; leyo ebesingalindele kuyiva ipuma emlo- nyeni welopepa loxolo liyi Alice Times. Akumatanda kona ukuba bona abantsundu abayi kukokelwa ngamacebo olohlobo. koko beyakukangela bona ekutumeleni amadoda engqondo—amadoda aya kuba njenge sala kwisiqingata sase Victoria East—nokubana aveliswe nga Mangesi no - kuba aveliswa ngama Bulu akukataleki. Umbali ose Dikeni asikuko nokuba ude waposisa ukuhlwayela umdiza wokunga- vani kwabamhlope nabantsundu e-Vic- toria East, kuba nalama 365 abantsundu abase ncwadini anjengetontsi eli e-ambileni. xa sikangele kwinkita yamadoda analo ilungelo lobunyuli aya kungena ngalonyaka uzayo. Tina okokwetu singa ngekuko uviwano pakati kwabamhlope naba- ntsundu kwinto zoluhlobo, engebesiti bonke ngamxelomnye bazamele ukuyihla- mbulula i-Palamente ngokutumela ama- doda afanelekileyo. Isigidimi lipepa lenyanga laba Fundisi, le Sixosa, elishicilelwa e-Lovedale e-Di- keni. Esi salenyanga sika senza intsingise- lo kwinteto ka Rev. E. Makiwane ebonakele kulo elipepa, senjenjeke ukuteta ngayo : ' Sekuyawa dubula inkanunu zamazwi, namabongo ayawantinge abeka emalenge- lengeni,—nje ngeli gwebu lesepa kutiwa nga Mangesi yi ' bubble ' lisazeke livute- Iwe zintsapo ngenqawa yetambo, mhlai- mbi ngenximeya—liti lakuba lite mpu ngumoya, ize lintingele pezulu, liyingqukuvana, likazimla, lilihle ; liti usabukela, —suka gqabu tshabalala! Okukokwetu tina silusizi kanye ukude inteto yengqo- ndo enjengale siyipate kepu kangaka Isi- gidimi, siyitabate ngokuyicukela nangoku- furnana singxamele ukuyidlel' indlala nje betu, nangomoya obonisa ukuba asiteni zimvo zabanye, siteni nezaso. Lenteto yayiyinteto entle kanye yaye kunjalonje ikwalikaka lokuhlanganisela ezintshabeni ezisekuhleni nezisemfihlakalweni, zomse- benzi wabafundisi pakati kwabantsundu, yaye kunjalonje ukwenziwa kwayo kusi- ngiswa ekomelezeni amatambo ebeselete angevengeve abanye abafundisi, ngenxa yokungaboni siqamo kwabatile abatsha abafundiswayo, bengafunde nakakulu, bakowetu yinto esuka ibonakale kakubi kanye ukude kuti kwisishicilelo saba- fundisi ijikwe yenjiwenje inteto yomntu ibonakaliswe kanye iyintonje ' yokusukelana nelize,' kantike yona inteto le nokuba ingaba ibiyintonina eyiyimbi, ibi- ngeyiyo le.