Title
eng Imvo Zabantsundu (IMVO_1885-03-30_i013)
Found in Newspaper
Article Type
xho Editorial
SubType of Article
eng Children
Language
Newspaper Code
eng IMVO_1885-03-30
Identifier
eng IMVO_1885-03-30_i013
Word Count
eng 464
Print Page
eng IMVO_1885-03-30_p002
Page Spread
eng 2.3-2.4
Start Page of Article
eng 2
Print Column
eng 3
eng 4
Coder
eng Sipile Nqiyama
INTSAPO ' KA RULUMENI. KUSOLOKO kuman' ukutiwa abantsundu aba ngabantwana, emabapatweke ngokwabantwana. Asiyicasile tina indawo leyo, okokuba kodwa akutetwa kuba bakupela kwabantwana abakoyo apa ezweni; nokokuba eyona ndlela banokululekwa ngayo kupela kukululekwa ngoswazi ngesabokwe nangompu. Xa umntu lo ati 'Lento ngumntwana wam' kwayenangokutsho kwake oko uvakalisa imfanelo amakazifeze ukumnqaka amkulisele ebudodeni lomntwana. Xake isizwe, ngomlomo wabamiswa baso, sivakalisa ukuba ontsundu ungumntwana, siqinisa ukubonisa ngokusemhlotsheni imfanelo zaso, ezizezo- kuba sizame ngazo zonke indlela ukuba simfikise ebudodeni. Ukutsho oko akungakuba asiyiboni imigudukazi emikulu eyenziwayo, nenendleko, ukufundisa ontsundu kumasebe asezantsi, kwanapezulu emfundo, sikolwa kananjalo ukuba mkulu wave usaya kuba mkulu umsebenzi owenziwa zizikula zemfundo. Kodwake sifumana ukuba kuseko nto itile ifuneka ngokungapezulu. Abantu abantsundu belilizwe yayifudula ingabafuyi bempahla. ekuteke ukususela kwimihla ka Nongqause yaba ngabalimi bomhlaba kaloku, ekubeni njeke bebelima umbona. Emva koko kungenwe kwalinywa omatanga, kwati kuyo leminyaka kwayakutsha nje kwangenwa kwali- nywa ozintlumayo, ozimbotyi, ozita- pile, nozingqolowa.. Abemi be Koloni abangama Ngesi—amadoda ke lawo wona—sibona okokuba avuselela u-Rulumente embonisa imfanelo yokuba kumiswe isebe lokufundisa ukulima, eliyakubafundisa ngokuba ngabalimi. Kubeke pina- ke ukubafanela aba ntsundu ukuba benze isicelo esinjalo ? Ama Xosa ngabafo abatanda inkomo zabo, aba- fazi babo zintokazi ongafika zonwa- bile emasimini azo ; kantike umfuyi lowo akukonto ayaziyo ngeyona ndlela iyintloko yokuba atinina ukuyipata lomfuyo ; baye nabaziyo kukuncinane abakwaziyo bangebekwenza ukuze acuine ngapezulu amasimi abo lawo. Asiyiboni indle¬la yokuba u-Rulumente ongumzali angabi nazwi, kubantwana bake aba ntsundu, lokuti into ezitile nimelwe kukuzenza. Kwiminyaka etile edlu- leyo ifama le Ngesi elikutele kune- ne laya kwaba ntsundu ababemelene nalo lisiti Ukuba onke amadoda alomzi aya kuwenza umsebenzi, ndiya kunalatisa indawo eningati nimbile kuqambuke amanzi eningancencesha nanele ngawo, kodwake umsebenzi wokunalatisa andiyi kunibiza luto ngawo.' Ubanike, nakuba ifama elo lalingenalungelo lisekeleze lona okwesalo isiqu, abantu bati 'Hayi,' kwada kwayiminyaka ke bekwintlalo yobuze, kwati mva nje bangena kweyobungqiba. Kwinto ezinjengezike, ngani u-Rulumente angabenzi abantu bawenze umsebenzi woluhlobo ? Ngani ukuba kungenziwa amapitsi, ivulelwe imi- tombo. kumbiwe amadam, kwenji- wenjalo kuzo zonke izixeko zaba- ntsundu ; lomsebenzi bezenzela ngo- kwabo? Isisalelo sini esingabakoyo ekubeni abantsundu bafundiswe ezo- na ndlela zizizo zokulima umbona namazimba, nezokulima ezinye imbewu, nokuba ati umntu ukuze awunikwe umhlaba abe uya kuw'u- sebenza ngenyameko ? Asiboni sa- lelo singaba nokwenziwe; nakuba inxenye yolusapo luntsundu lunge- vumiyo ukusebenza. Kungafuneka ke inxenye yamasiko amadala ilahliwe. Ati amasimi endaweni yokutyandela sa agqib' izwe, anxulu- nyiswe, kungabiko lubuqiso, umhla- umbi zinge ziyapungulwa impahla; kodwake elikulu abantu bangahle babuye balibone ilungelo lako oku, lilungelwe nelizwe. Kwangokunjaloke ngasempahleni. Abantu bangati befundiswe ngentlobontlobo zezifo, balatiswe namayeza ezonto; balatiswe kana- njalo nangezona ntlobo zilungileyo zenkomo negusha, baxelelwe ngembangi kwaneyeza lokwekwe, kwanangolwalamano kwingca ekula ematambekeni, nexabiso elinikwa ngoboya e-London. Akungakuba sinqwenela ngxaka- ngxaka yaluto. Ilinga elinje lingenziwa kwisiqingata nokuba sinye ; kufunwa ngenani elilingeneyo indoda eqelene nomsebenzi nenovelwano nabantsundu, angatike, xa ate waxaswa kwa Rulumente, siyakolwa ukuba abantsundu abakwezinye indawo bangahla bacele nabo uncedo lwabafundisi bolohlobo.