Title
eng Imvo Zabantsundu (IMVO_1885-04-27_i015)
Found in Newspaper
Article Type
xho Editorial
SubType of Article
eng News Summary
Language
Newspaper Code
eng IMVO_1885-04-27
Identifier
eng IMVO_1885-04-27_i015
Word Count
eng 926
Print Page
eng IMVO_1885-04-27_p002
Page Spread
eng 2.2-3.1
Start Page of Article
eng 2
End Page of Article
eng 3
Print Column
eng 2
eng 1
Coder
eng Sipile Nqiyama
I- CHRISTIAN EXPRESS (sigidimi sa Mangesi esishicilelwa e-Lovedale eso) yomhla wokuqala ku April inamanqaku ewenzileyo ngezikolo ezikulu zama Tshatshi: ezinjengo Mtwaku, Rini. ne Kapa, e-Zonnebloem. Yenjenje i Christian Express ukuteta ngemfundo enikwa e-Zonnebloem. ' Ke lemfundiso yenteto (ezinjengozi Latini nozi Grike) ike yalingwa apa e-Lovedale yafunyanwa ingenakulunga kuni, kodwa yangenisa ulonakalo.' Lifike liqube elipepa liti ' siyakuba buhlungu ukuba oko esingati sikutete ngoku kovakala ngokungati asi- ngi abantsundu bangafumana amalungelo afunyanwa zintlanga ezimhlope.' Kuyakuba bublungu kuti ukuteta nentwana enye eyakubonakala ngokungati siti u-Mhleli we Christian Express ulutshaba mhlaimbi ungxamel' ukubabeta ngembila entloko abantsundu. Sinayo yonke imbeko kumongameli obekekileyo we simnari yase Dikeni, sibuza ukuba yingozi nina edalekileyo kwabamnyama ngokusuka bafundiswe ozi Latini nozi Grike e-Di- keni ? Sinqwenela ukuhlutiswa no- kukanyiselwa ngalomcimbi. Intsapo efunda e-Lovedale iyalila kubazali nakwabayitumele emfundweni, ukuba kuko umketo emaqeleni afundayo pakati kwabamhlope nabamnyama abafunda qeleni linye. Oluketo lusand' ukwenziwa kutsha nje. Akucacile ukuba lwenzelwe nina. Kudodana olufunda kunye lwapumelela kwisiganga esinye, lwema ngokulinganayo ekuviweni ngotitshala nalo nangu Mhloli wakwa Rulumeni olulwahlukwano luko. Abamhlope bangeniswa kwizifundo ezitile abangazinikwayo abantsundu abangavunyelwayo nokuba bazifumane nokuba sebecela. Ezizifundo zezingenteto zama Latini noma Grike. Hayi, bona abazali abazi nto ngezi Latini nozi Grike, kodwa bafuna ukwazi ukuba lomahluko ngowanina ? I-Express isityela inxenye yesizatu soku. Asikukuba abapati be Lovedale banga abantsu¬ndu bangelungelwe njenga Mange¬si, kodwa kontsundu imfundo yente¬to ivelisa ulonakalo ! Ngeke elipe¬pa laqubela pambili lasityela ukuba kungayipina indlela eti imfundo yenteto ingenise ulonakalo kwabantsundu kupela. Kukulunga kunina ete lemfundo yakuvelisa ku Ma¬ngesi afunde e-Lovedale ? Asingi inteto ze Christian Express singazi- pendulela njengokuba kusitiwa zike zenjiwenjalo ezinye. Ekucaciseni inteto apa edumileyo ngemfundo yabantsundu iti i Ex¬press. Nto kwatiwa ayipumelelanga kwelopepa yeyokuba 'imfundo yozi Latini nozi Grike ayipumele- langa pakati kwempi enmyama ' Lenteto ke ibifanele ukubacingisa bonke abake bafunda izi Latini nezi Grike. Ngokukodwa abo bazifunda e-Lovedale Sisati tina bekungati ukubengeza amanani kube luncedo. Oku bekungakolisa umlisela ofunde e-Dikeni, abazali nalowo mlisela ufundayo ngoku e-Dikeni ukuba umlomo lo we Lovedale ubungabe- ngeza kuqala inani labafunda e-Lovedale bada bafika kozi Grike abawuhlazisileyo lomzi abapumelela ku¬ba bafunda ezinteto. Ngati kungakapukapu ukubatelekisa abo bazifundayo inteto ezi nabangazifundanga ze kufunyanwe ukuba abahlazise i-Dike nabangenjanganjalo bayalingana Kwindawo yesibini inani labo abafunda abafikelela kwinteto ezi abawunike isihomo umzi wase Dikeni. Ngati kunako ukuvelisa igama lokudwela nelinye mhlaumbi amabini okudwela nelinye awafunda ezinteto apumelela ebomini kwigama ngalinye elipumelele lingafikanga kwizi Grike. ° Akumfanelo kofundayo ontsu-ndu ukumvalela amatuba okufunda ezanto zifunekayo kwimviwo zebandla elipambili lemfundo. Ukwenjenjalo kukuti ontsundu akasakuba sabinako ukungena kwimviwo ezipambili. Asitsho okokuba i Love¬dale icalula ibala, asiboni sizatu sokuba ontsundu yedwa avalelwe nga¬pandle ezifundweni ezifunwayo ngabavi abamiselweyo. INGQAKAQA.. IMIGUDU ye Bandla elipatiswe impilo yomzi ngelixesha lengqakaqa ifanele ukubalulwa. Siyatemba ukuba amawetu aya kuyikumbula lemigudu, ze ngapezu konke azame ukuyixuma. Ukubake isiqingata soko sikufunde kwelinye lamapepa asekaya apa kubalwe ngu Mr. MALCOMESS ngomnumzetu u- MBOVANE kuyinyaniso singasuka siti nqa. Lencwadi iti oko yati ingqakaqa yaqala e-Tyume seloko wati u MABANDLA wenza into enye ngegunya lake lobukosi ukucasa imizamo yegqira nabo balincedisayo : amadoda ake ada apuma exobilem ukupazamisa igqira, nokuba igqira liti kucacile kulo ukuba esisifo nosizi oselute lwako ngenxa yaso nendleko, umtombo wako oku ngu MABANDLA. Kuyasixaka ukufumana imbangi yokuba oludaba loyikekayo lube lute alwabengezwa ngenxa engapambili. Kakadeke le yinteto yacala nye. Eka MABANDLA ayidibani nangento le, imbeka kwindawo yomoniwa kunowonayo. Oka QUNTA ulila ngokuba kwati ekuqalekeni kwesifo akaxaswa kwimizamo yake yokusitintela ukuba singandi. Uyikanyela kanye yona indawo yokuba sandiswa nguye isifo, nokuba lendleko ibangwe nguye, esiti unanamhla usancedisana nabantu abasizamayo. Lusizi olukulu ukuba uluntu lunyanzelwa ekubeni lugwebe ngezinyaniso zingatelekiswanga nezinye. Abantu bona abanga bangenza imfanelo baya kuyibamba imilomo yabo bade baweve omabini amacala. Sati zakuliva ibali lika MBOVANE samangaliswa bubugwenxa buka Rulumeni, emababe bayazi abatile ukuba waka okunene wabunqumnqesi u-Rulumeni ukuncedisa. Asitangake sakuva icala lika MABANDLA sesigxwagxusha u-Rulumeni. Inteto ka Mr. MALCOMESS ivakalisa imvo zelinye icala. Omakwenziwe ke ngoku kukuba ezinteto mazinxulunyiswe buqondwe ubunyaniso bazo. Kukade zisezandleni zobalel' edolweni nenteto ezingalingwanga. Izipata mandlake maziyicikide lento ukuza simazi omakatwale lamahlahla. Sinosizi ukuti kuko imizi eyibikileye ingqakaqa kodwa abantu abakweleliswa njengokuba kufuneka. Oku kubikwa koma Qoboqobo. Iyakuti ke lento yakufunyanwa imiswe ngohlobo lokuba omnyama ubeyawabafihla abafayo. Siqinisekile ukuti asingabo bonke abantsundu abanga bangayifihla ingqakaqa. kuba nabo bayakoyika ukwanda kwesifo. Sifumana ukuba okwangoku isifo esi sityikitya umhlambi lo ubomvu, ngakumbi impi engaqapulanga. Oku kubonisa ukuba kwa ukuhlala enevumba lesepa umntu eyicokisile indlu yake kwanele ukumkusela kwisituba esitile. Yinto ekwalusizi kwakona le yo-kuhambelana kwabantu. Izipatamandla bezingecebe qingana lokuyinqumamisa ? UKUTYOLWA. UTULI oluvuswe kukutshwa kuka MBOVANE luvuse ingcamango ezininzi kuti, zibangwa zindawo ezikwaninzi. Kuqala sifumana incwadi ka Mr. MALCOMESS ngencaso ekutiwa uyenzile oka QUNTA ekunyangweni kwengqakaka. Oku sikuxoxe kwesako isituba. Ngoku sinenteto ka Mr. DE WET eti ukutshwe kuba 'esuke waya kwintlanganiso ezivuselela abantu ukuba bangayihlauli irafu ' Selite elinye ipepa la Mangesi (lifanele) ukuba oku ukwenzile u- MABANDLA ubefanele ukukutshwa. Siqinisekile ukuti ngalenteto, kwa- njengokuba kunjalo ngaye yonke inteto epatelele kwelitshawe litshutshiswayo, uyatyolwa kakade ; ungapicotwa ubunyaniso balonto. Zonke inyaniso esinazo ngalomcimbi zisitsalela kwisigqibo sokuba bekufanele ukuba u Mr. DE WET amisele endaweni yake u MABANDLA mhlaumbi abehle aucedulule ngokuzeleyo umcimbi wake Kungovuvo esaleka obetu ubungqina kobabanye ngokuzola nokulungelelana kwempato ka Mr. DE WET yabantsundu ukuza kolusuku : nto isimangalisileyo kodwa kuba ete kulomcimbi akabonakalisa indawo ibezizimbasa ekupateni kwake zokuquba ngemfanelo ngapandle kocalulo. Kakade uyakuti ukokelwe yingxelo ayifumene kwizipatamandla ezilapa. Njengokubake ezingxelo zifumaneka zingenanyaniso zakukangeliswa, kumfanele u Rulumeni ukuba ake ayikangelise ukuba ayonakalisi na ngokungatetekiyo indawo yokuba amisele kwindawo ezinjongobumantyi base Xesi abafana abangabaziyo abamnyama namasiko abo, betweswe amagunyana amafutshane. Asite nqa tina ukuba ngenxa yoku u Mr. DE WET ubekwe kwisituba sokuba agwebe umcimbi onzulu njengalo pezu kwenteto zokutusa obungapendlwanga ubu nyaniso bazo. Sisahleli ngetemba tina lokuba u Mr. DE WET usaya kuke amenzele imfanelo zake u MABANDLA—zokuba abuye am'isele endaweni yake