IsiXhosa Intellectual Traditions (IsiXIT) Digital Archive

Kwati 'ndleleni itile ixego nexegokazi lalo, besahamha, bencokola bozonwabele, kwindlela enemitunzi, babona kute 'mxwebetu' apa zombini, sase zisonda ngabo. 'Lixa lini?' zivakele zisitsho ezi zinto Ixego lite kuba lite larana kwasisibonakalo sodwa alatanda ukulirona inqulo lalo (watch) Ie golide, Iapendula ngumlomo lati,— Andazi. Lase lisitii rutyu umxokelelwane elinye ixeketwa, liwubone uvelile lavakala lisiti,—' Sendozikangelela ngokwam.' Libonakele ixegokazi lisiti gxoko engxowoni yalo, rutu'nto, laseli salata lijolisa ngayo, Lisiti, 'Uke wa——, yabona uke walipata olixego, akuyitandi lentloko yeko ndoyivutela ngompu Io.' Ivakele lento selisiti, ' Wabetu, lino mbobo!' Kwati ukumka kwala maxeketwana kwati dabalala. Iivakele iqegu libekisa kwiqegukazi lisiti,' Uhleli nje mfazi wam ubupete umpu?' Livakele lisiti, ' Intonina John, umpu obupina? Akubonina?' Kanti yile nxowana yokufak' amehlo entsimbi! AMA RILA CELESI. Kumanyange akudala, ibiyinto enkulu kunene ukuzingel' oku. Ke kunjalo, ibikwankulu eyo kunqawa, nokusing'inyosi, nokucebesha, Kute ngamhl'utile, into zombini zizalana, zasema 'Bambeni' zaya kuzingela Zite okuzingeleni kwazo, zegaxa e Celesini lipakula. Bafike xa lisaqalayo ukwenza isitebe. Kwati ke mfondini kuba ingevivo nenyamazana ukuzazi ezi ' kaunti ' mbini, i Subtraction ne Addition, zati kuba zifike lisabeke elesitatu inqata, zafike zalitabata, zati goxe ndaweni; like lakufika nebeli ngeliba lelesine, lati lisalipete ngomlomo, lenqumama, lenzo ngamehlo kula manqata ase emabini, lalibeka, Iekwitshi laya kwakupakula. Leza lipete elinye inqata, elingeliba lelesihlanu, lafika eliya belisand'ukulibeka lingaseko, lafika esemabini. Nqumama, langati limisa iminwe, libala izihlandlo zoku- zisa kwalo esitubeni, lafumana nge Addition ukuba kukahlanu, langati liyabona ukuba into engekoyo ngamanqata amabini nge Subtraction. Ufanel'ukuba yayingumntu ngeyiba yati, ' Kuteni betu? Make ndiyiqonde lento. Kodwa ndoka ndibuye ndiye kwase mpalweni, ndikangele ukuba ndofika esematatu na lawa ngoku.' Kusenjalo, ivakele intwenci isiti, ' Hamba mfondini siye kubutyela kwase sitebeni ubusi. singafumane sikotame apa, sisoyika esi sibukubukwana ; mna andisoyiki.' Ivakele intw'enkulu isiti, ' Unani na lomfana, uyalazi nje icelesi umsindo walo, nokuluma kwalo? ' Intwenci, 'Buka! icelesi yintoni yona?' Yatsho yaselisiya, yafika yatya ebubusini apo, labonakala icelesi livela. Kwowu, ukupala kwalo ukuya kulamntu! Lafika laseliziposa lipela kuye ; lamti nko ngama- zinyo esiqulubeni, yasuke yona into yakwa ' Rila ' enci ayashukuma nokushukum' oku, yanel' ukutya ubusi obu! Ubonakele umkuluwe wayo eliliwa yinceba, esiya naye akubona kunjalo; wasel'enxamela ukulwa nalo icelesi, koko isuke yati into enci, ' Yenza kuhle mfondi- ni,' ungasiqiwulisi imisipa ngesilo: kwa kubonakala ukuba yena umfo'mkulu akuti nya kukuba elunyiwe yilento. Bade ke babutya babugiba, wade omkulu waya kupakula nobe busasalele emngxunye- ni, badla kwati tu. Bandula ke ukusebenzana nenkonana, yangama hi,i, lii,i kulendawo, esele umfomkulu exatise kunene ngezitwana zake eselete ' tyoro-tyoro ' namehlo Lada ke elo celesi lafela kweso siquluba selo gora lakwa Rila, selomele kuso, bandula ke ukunqika ngentonga selifile, lomazinyo ade atsho apambana. Yabanjalo ke itubali yokufa kuka ' Cebesha ' efunyenwe ngama Rila.