IsiXhosa Intellectual Traditions (IsiXIT) Digital Archive

Intokazi etile, Ingesazana yeza kuse- benza e Natal ivela e England. Ite ya- kuba ilapa yafnmana nmntwana emntwi- ni otile. Mayiti kanti lentokazi yemnka ifilishwa e England. Suka qata imali ngeposi ivela esokeni, lisiti isoka mayi- nyuke baye kutshata. Kuxake ngoku nmntwana enyanga ntatu ezelwe; yayi- nkohla ukuba itinina, yenza iqinga loku- ba itengise ngaye lomntwana. Okunene kubeko ntokazi itile ete yakuva oko yamtenga nmntwana ngeponti enesihlanu (£1 5) yaba iyatshata ke lontokazi. Ku- yavakala ukuba impete kakuhle lomnta¬na lontokazi imtengileyo. Sincoma uku- balula kwendlela amfumene ngayo—u good koop kanye. *** Kunzima kwinkuku ezingamaqaba. Siva ukuba pesheya kwe Nciba kuko igqirakazt elitile elalipetwe kakubi emzi- ni walo ngenxa yokungabi nabantwana, lalendele esitenjini. Lite ngamhla utile laya kunyanga kumzi owawumgama lafika kuko umfazi osefukwini lati aba¬ntu bonke bomzi mabaye kuhlainba, lati nakulomdlezana makaye kuhlart^a, ku¬ba oti amashwa asale naye, lati liyamgci- na umntana, wahambake umfazi Icnvo; lamposa emhlana lamtsho ngembel^fo yake lahamba naye, latsho, latsho latsiho! layakufika emzini walo. Babuya abantu ukuvela emlanjeni bafika ucango seluva-Y- Iwe ngegqesha, bafuna bafuna bafuna,' intsuku zada zantatu bamfumana kulq- mzi weligqirakazi. Lasiwa ematyaleni; kutiwa akukaziwa nokuba uyakupila lomntana, kuba igqirakazi lalingenanto limtyisa yona. *** Siyawuncoma kunene umoya oqube umhlobo wetu u Mr. M. Kinass, wakwa Baca, ocela ukuba ake ashicilelwe onLe amagama omhlambi oxasa Imvo Zaba-ntsundu. Ubonisa u/cuba uyaqala umzi ontsundu uLuzidla ngento yawo. Isime- mo esi Lambe asibefciswe fcuti, Lodwa Lumzi wonLe, so La silindele eyawo impe¬ndulo ngapambi LoLuba senze awetu. *** Inani labaxasi alilininzi LangangoLuba umntu abengalindelayo, Luba xa siLa- ngela ubuLulu bomzi ontsundu iwaLa lincinane Lumzi obalwa ngezigidi. Siya- Luqala uLuginya amate tina baLuba nga- mawaLa alishumi abatabati bepepa. Eli- pepa aqalile uLulinonelela amagwangqa ngendawo yoLuwumela ngoLuzolileyo umzi ontsundu ezimfanelweni zawo. SeziLo izinto eliwuhlanganisele kuzo umzi LwafaneleLa, ngobuLo halo libange Lwabamhlope Lwabapeteyo uLuba Lunga- bi yinto eLapuLapu uLumenzaLalisa ontsundu. U Rulumeni utabate ngo- LwaLe amapepa amahlanu uLuze ave umoya wabantsundu. Omantyi, nama- doda ase Palamente anele ngoLulitabata. NgoLoLe ngati ingalilishwa eliLulu Lumzi wonLe waLowetu uLuba libuye litshone xa beseLe lavela laginyisa amate Luninzi. SitiLe amadoda anamehlo maLangayeLe- leli, mawaugenise imfama. neziqwala— wonLe onoLuliva lileswa uLuba balitabate babe'oaninzi abantu uLuze lime lilwe ngoLunye. ShuLumaniLe mpindini iLa- nyiselweyo! Yinto eyaLurazula intliziyo zentsapo nabahlobo bo maneli u Gogo (Rev. T. GregorowsLi) obesaLuba ngumfundisi wa Malawu ase Somerset, le yenziwe ngunyana waLe omncinane u Mr. George GregorowsLi. Lendoda izibulele e Rafu ngo 21 July ngoL isuLe isele ityefu. Isi- zeLa-bani Lutiwa iveudaba loLuba umhlo- bo nowayo ose Tsurini (Oudtshoorn) u Mr. Reitz uzidubule, yaqaqanielwa yintli- ziyo ngalonxa; yenz? oLuLe? U Mr. G. GregorowsLi uzalana nosapo oluvelele LaLulu Lwelilizwe. E Rafu ubeLumLu- luwa waLe n Mr. W. GregorowsLi, B.A., LL.B., oligqwetaapo.ebala; ILwangumLu- luwa waLe lo uvi Jaji vase Free State u Mr. Justice GregorowsLi, B. A.,LL.B. Ndawo idala ubuhlungu ngoLunve Lu- Luba oyena nyana inLulu La Gogo wazi- dubula e Somerset ngeminvaLa eyadlula- yo, esenza Lwalontonje omncinane. *** ntle -Zinile kwizitili ezipezulu. Sisayive inconywa kwa Romani nase Dikeni. Si- hleii ngetemba lokuba lonyaka uyakulu- nga. Kwanganaana kunganjalo. Sitonyalaliswa fcunene kukuva ngomnye umnumzana weli lingezantsi, e Tyolo- mnqa ukuba ngazo ezinyanga uhlwayele kanobom imbewu ezisitoba. Sikumbula eyengqolowa, eyombona, eyamazimba, eyehabile, eyerasi, eye-erityisi, eyembo- tyi eyetapile. Makulingwe ngento zonke, nto zakowetu! Asibantu bake bafunge o Ngobizembe, no Noton to. Soka namhla sibibidle ngokuti:—Kwanjengokuba ku- qinisekile ukuba ilanga liyakupuma ngo- mso, lomhlobo wetu uyakuba nembewu ayakuyivuna kwezi nokuba libalele, ali- balele. Akasakuzizondake ngokuhlwaye- la kwake abafani ngofani UMKONDO abeucela u Sana Matshaya wase Qugqwala ubetwe ngu ' E.M.' oti ukusiba- lela 'u Jacob Mkonyeni okwangu Mda- ndalazi (umnakwabo Malikazi Mkondo u Sanah Matshaya, intomhi ka Mkonyeni) ukwa Sikiti ngase Blekana, emazantsi no Makulu ; ebefudula ekn Ndofela ngase Qimir^ Siyavuyisana no Sana Matshaya kuba Mfnmene oligazi lake. Oku kukwa- bonisa ixabiso lokwazisa kwi Mvo Zabantsunu ekungeko ndawo zingafikeleliyo kuyo. U ' Zwelinjani' (BarLly East) ubalele Lwi Sigidimi incwadi yengqondo. Utete- lela indawo yoLuba maLati umntu obalela epepeni asiyeLe sona isiqu agxwagxushe inteto. Uquba ati ' Yona indawo angavi- sisani nayo ubani, noLuba LuLulipina ipepa lohlanga, maLayitetise, liyeLwe ipepa licumelande.' Atsho ati, 'siyaLuya ngapina mzi waLowetu xa apelileyo ama-pepa? ' Nati siti azi siyaLupina? *** InLulu intshwabulo ye Sigidimi ngaLu- ti LubasisuLe sangenisa incwadi zababale- o- tileesingavjsisani sona nentetoyabo. SifiLe. sihambe s'zi7?eta amad lai a incwadi ezo, siti Luba lento idlala iyaLuhlala ili- dlala nasentetweni, sisuLe sesisiti inteto yonLe ingcolile. Elitshawe lingu Mhleli we Sigidimi ngumfo ozitshoyo, ote paLati Lwento eninz.i entle engaye, Lwenye inda¬wo LwaLwelipepa lalenyanga eteta nge- ntlanganiso yo Manyano ebiLwa HleLe, lontlanganiso ' ibiboleLwe ubuciLo, no- LuhlambuluLa Lwenteto ye Sixosa ngu- ye.' Umfo oliciLoLe uLangelelwa uLuba abe nobugcisa boLuti inteto angayigwebi ngamadlala. ALaneliswa LuLuyibebeta ngenjeya- madlala ayo inteto' yababaleli be MVO. Ufike aputume kwisfvivane sake esidala esingu Mgcogeli welipepa ati ' ulizibuLoV ezitwelangalo, ngoko nguye omakatyatyu- Iwe. Lonto ayibonakali njalo kwawetu amehlo; asisohlwayi Isigi'dimi xa sona sigqibe kwelokuba yonke inteto ecaseneyo nolwaso uluvo asinakuyishicilela. Asi- tsho ukuti yonke into nokuba imdaka ino- kungeniswa siti; xa kodwa inteto ifanele- kile siyakuyingenisa njengoko nokuba 1casene nolwetu uluvo. Sikolwa tina ukuba imfezeko asinto inokulinddKva kwelipakade. Singa bangasivisisa abafundi betu asi- teti ngabutshaba ne Sigidimi. Sityila indawo esingasivisisiyo kuzo, singangxa- mele npktjpikisana kakulu nenteto vaso ukuba abafundi bamaphephepha bengalindele kuba ibala lendababa ligqityelwe ezincu- kiv ini nase makweleni. *** Masiyishiye lendawo ngeliti sisati tina zon e ezinteto zisalungile, kuba zibonisa Imvo Zabantsundu abatile- Asihambisi ngokobuneneke ukuba Isigidimi sizigqu- bele ngotuli imvo zanianye amanene: mazikalinyelwe, ukuba ziya kalinyelwe, ngomoya opolileyo ukuze kubeko eyona nto kuvunyelwana ngayo ekupeleni. Kuyavuyisa ukuva ukuba imvula ezi