483_SKCPN

Cuighakamma

Cuighakamma

K 3323 AC

k GUIGHA(VlAKTE)

Toponymica Hottentotica: A1 (A-G)

23.125

-33.375

12.5 km radius

nou Toorwater

ǃGaixa-ǀǀgam, ǀUixa-ǀǀgam

eng Gordon 1777 ms I 43 '... north of us was a long gap by the black mountains where through a large branch in the Oliphants river runs the magic water was called, in Hottentots 'Cuigha' Camma because here when the Hottentots this Country Beteaths and one must drowned in a turning graphic caused by a waterfall ... '

afr Gordon 1777 ms I 43 '...ten noorden van ons was een lange cloof door het zwarte gebergte waar door een groote tak in de oliphants rivier loopt zynde het tover water geheten, in hottentots 'cuigha 'camma genaamt omdat hier toen de hottentotten dit land besaten en er een moet verdronken zyn in een draaykolk door een waterval veroorzaakt...'

eng Enchanted water

afr Betowerde Water

eng The component 'Camma is like Nama ǀǀ gami = 'water, walk, river'; 'Cuigha appears elsewhere at Gordon (1779 MS 2 40/41) if Guy' chews for 'man's sake', in current Nama to bring thanǃ Gai-Khoe B, literally 'magic man' or also 'medicine man', cfg. Kr. 1969 NW 107. The member 'Cuigha (the sharp accent sets a suction consonant here) can be (with much good will) connected toǃ Gai-xa = magic. Krenz FK 1974 Farmer recording represents an easier 'solution'. He says 'ǀ Uixa ǀǀ Gam = enchanted water'. Forbes 1965 PTSA 149 shows i.v.m. Jacob van Reenen's journey in 1790 that his saying arrived at toverwater port where the Olifants River cut through the Swartberg, the same place as Gordon spoke above (cf. Also Forbes card No. 11 in PTSA). Snap south of the gate today, the sidelines lie. This magic water and the toverwater of Toverwaterpoort are undoubtedly translations from Khoekhens given following an insi- dent that Gordon communicates. There is another farm toover fountain nr.q.4-72 on 3323 BB on the eastern boundary of the district Willowmore, but it is geographically so far away that there will be no connection between them.

afr Die komponent 'camma is soos Nama ǀǀgami = 'water, loop, rivier'; 'cuigha verskyn elders by Gordon (1779 ms 2 40/41) as guy 'kauw vir 'man tovenaar', in huidige Nama oor te bring as ǃgai-khoe-b, letterlik 'toor-man' of ook 'medisyneman', vgl. Kr.-R. 1969 NW 107. Die lid 'cuigha (die skerp aksent stel hier ’n suigkonsonant voor) kan (met veel goeie wil) verbind word met ǃgai-xa = toweragtig. Krenz FK 1974 Boer Aantekening stel ’n makliker 'oplossing' voor. Hy se 'ǀUixa-ǀǀgam = betowerde water'. Forbes 1965 PTSA 149 wys i.v.m. Jacob van Reenen se reis in 1790 dat sy gesêlskap aangekom het by Toverwater Poort waar die Olifantsrivier deur die Swartberg sny, dieselfde plek as waarvan Gordon hierbo gepraat het (vgl. ook Forbes se kaart nr 11 in PTSA). Knap suid van die Poort le vandag die sylyn Toorwater. Hierdie Toorwater en die Toverwater van Toverwaterpoort is ongetwyfeld vertalings uit Khoekhoens wat gegee is na aanleiding van ’n insi- dent wat Gordon meedeel. Daar is nog ’n plaas Tover Fontein nr Uit.Q.4-72 op 3323 BB aan die oostelike grens van die distrik Willowmore, maar dit le geografies so ver weg dat daar wel geen verband tussen hulle sal wees nie.

294