eng
Also on the series 1:50 000 1972 Skin 2820 Ad Riemvasmaak is the name entered 'Gyam Vaalputs', just like on the topographical map. It is a place with perennial water about 10 km northernmost of Riemvasmaak, in the Bokvasmaak reserve. The name is twender brutter. In cases where an Afrikaans and a Khoekhozen name comes next to each other for the same place, as happens here with 'Vaalputs' and 'Gyam', it is often discoverable that the Afrikaans (and youngest) name from Khoekhens is translated. The question arises whether it is the case here. It looks like that. 'Vaal' is in Nama ǀ Hai (Rust 1960 DNW 20) that can correlate with the member Gy, the gy- apparently the surveyor, here an English-speaking, attempt to spell the name. We know that G- and H can turn off (cf. th a * 5 c 4 at 45) and that gy can be equal to (ǀ) hai. The -am- is Nama for 'mouth, opening', and transferring for 'source / puts' e.d.m. So Gyam can be translated as 'Vaalputs Mr Krenz's quoted suspicion brought us to look at the case. Laid on the fact that Gyam is an outpost of the sentence station of Riemvasmaak, is 'strap-up', of course, strong in our mind. Riemvasmaak has a Khoekhoian name that us on the basis of the communication of Father Verellet, an ancient service Priest there, discussed. The name was Konkaib (th Krenz also out 'fastening (the belt)', which makes name and linguistically a hurry unreliable mortgage As in 'guy') in the sense of 'dull' within the usual language rules and can also have the same meaning, just as canǃ Gai and gy within the language rules equal to each other. The gy- is then here like Namaǃ R. 2). In Gyam, 'belt' is not explicitly mentioned as in Konkaib, but it is implicitly there. The two names of Konkaib and Gyam for places that are close to each other today relate to the same necessity, viz. To settle people with straps in the water that can bring relief to arthropical sufferers, allegedly. Konkaib is then literally and piece-by-piece 'beltvasmaak', and Gyam is literally 'making-up', with thought, the 'belts' points'. But Gyam can literally also be 'Vaalputs'. eg. to Gyam volksetimologiserend or howsoever less well informed hatching joined 'Vaalputs'. the 'translation' or 'statement' then at some point in time could lead to the double name Gyam-Vaalputs. The rights (and oldest) declaration of Gyam are 'making fast', the secondary name 'Vaalputs' is based on a Wandiding, believes the first author. However, the second writer believes that Gyam means 'Vaalputs'. It is for him more Pattern that the Khoekhoen would give a descriptive name to the wells; the -feit that the names 'Gyam Vaalputs' are written next to each other on the modern maps, and that Riemvasmaak is a ten kilometer from the wells, granted Name core group soils support the statement, he believes. Also, there are soundly serious objections against the identification of Gyam with (ǀ) Heiam, as already mentioned
afr
Ook op die reeks 1:50 000 1972 vel 2820 AD Riemvasmaak is die naam ingeskryf 'Gyam Vaalputs', net soos op die Topografiese kaart. Dit is ’n plek met standhoudende water ongeveer 10 km noordnoordoos van Riemvasmaak, in die Bokvasmaak-reservaat. Die naam is tweelettergrepig. In gevalle waar ’n Afrikaanse en ’n Khoekhoense naam naas mekaar voor- kom vir dieselfde plek, soos hier met 'Vaalputs' en 'Gyam' gebeur, is dikwels ontwyfelbaar vasgestel dat die Afrikaanse (en jongste) naam uit Khoekhoens vertaal is. Die vraag ontstaan of dit hier ook die geval is. Dit lyk so. 'Vaal' is in Nama ǀhai- (Rust 1960 DNW 20) wat kan korreleer met die lid Gy-, die Gy- klaarblyklik die landmeter, hier wel ’n Engels- sprekende, se poging om die naam te spel. Ons weet dat g- en h- kan af- wissel (vgl. TH A* 5 C 4 op 45) en dat Gy- daarom in uitspraak gelyk kan wees aan (ǀ)hai. Die -am- is Nama vir 'mond, opening', en oordragtelik vir 'bron/puts' e.d.m. Gyam kan dus vertaal word as 'Vaalputs Mnr Krenz se aangehaalde vermoede het ons daartoe gebring om die geval weer te bekyk. gelêt op die feit dat Gyam ’n buitepos van die sen- dingstasie van Riemvasmaak is, is 'Riemvasmaak' natuurlik sterk in ons gedagte. Riemvasmaak het 'n Khoekhoense naam wat ons aan die hand van die mededeling van vader Veillet, ’n eertyds dienende priester daar, bespreek het. Die naam was KONKAIB (TH A**). Die -kai- is soos by Krenz hierbo vir ǃgai = vasmaak, vasbind, en die Kou- is verbindbaar met Nama ǃhou = riem. Met Gyam kom Krenz ook uit by 'Maak vas (die riem)', wat naam- en taalkundig 'n haas ontwyfelbare verband stel. Die eerste skrywer meen Krenz het ook hier gelyk. Net soos gemeen is dat ǀhai- en Gy- (Engelse uitspraak omtrent soos in 'guy') in die sin van 'vaal' binne die gewone taalreels gelyk is en ook dieselfde betekenis kan he, net so kan ook ǃgai en Gy- binne die taalreels gelyk aan mekaar wees. Die Gy- is dan hier soos Nama ǃgai = 'binden' (Kr.-R. 1969 NW 87), en die -am is hier nie 'mond/fontein' e.d.m. nie, hier is dit 'n nasetsel vir 'aan(mekaar)' (Kr.-R. 2). In Gyam is 'riem' nie eksplisiet genoem soos in Konkaib nie, maar dit is implisiet daar. Die twee name Konkaib en Gyam vir plekke wat vandag naby mekaar le, het betrekking op dieselfde noodsaak, nl. om mense met rieme te laat afsak in die water wat vir artri- tiese lyers verligting kan bring, na bewering. Konkaib is dan letterlik en stuk-vir-stuk 'Riemvasmaak', en Gyam is letterlik 'Maakvas-aanmekaar', met bygedagte, die 'rieme se punte'. Maar Gyam kan letterlik ook wees 'Vaalputs'. Hoe kan dit dan gesien word? Mens weet dit nie seker nie, maar daar kan gedink word aan 'n toeval- ligheid, of anders aan 'n soort van misduiding op 'n latere stadium, bv. dat Gyam volksetimologiserend of hoe ook al die minder goed ingeligte laat uitkom het by 'Vaalputs'. Die 'vertaling' of 'verklaring' het dan op ’n sekere tydstip aanleiding kon gee tot die dubbele naam van Gyam-Vaal- puts. Die regte (en oudste) verklaring van Gyam is 'Maakvas-aanmekaar', die sekondêre naam 'Vaalputs' berus op ’n wanduiding, meen die eerste skrywer. Die tweede skrywer meen egter dat Gyam 'Vaalputs' beteken. Dit is vir horn meer patroonmatig dat die Khoekhoen 'n beskrywende naam aan die puts sou gee; die -feit dat die name 'Gyam Vaalputs' langs mekaar in- geskryf is op die moderne landkaarte, en dat Riemvasmaak 'n tien kilometer van die puts af is, verleen op naamkerngroep-gronde steun aan die verklaring, meen hy. Ook is daar klankmatig nie ernstige besware teen die vereenselwiging van Gyam met (ǀ)Heiam nie, soos ook reeds genoem is
