eng
The name has already been dealt with in th a * 277 under Chamates as Exchange of Chamaites, N.A.V. The return at Hahn Th 1879 and 1901. Hahn declares it as Xamǃ Ates, the 'Lions drinking place', 'Lions' farmer'. So also it is declared for the PNC when they had to determine the spelling of the station. Now, however, there are two teams of Namon speakers, one of Koes and the other of Aroab, and independently of each other, they spontaneously give the same statement, in which they connect the first component to the word Tsammma, Citrullus Lanatus (Smith 1966 CNSAP 470). Mr Arndt says he 'knows that place' and talks about what he saw. The member -aites, at Horn -Aides, he equates to the -ibbes of Daicha aibes = milk trays, m.a.w. Chamaites, or Tsammaaides, means 'Tsamma bags', D.W.S. 'Tsamma level'. We are not convinced and call some considerations. It is honored Moccle to believe that the earlier recording of the name will play the reputable Tsamma as Chama. There are no example in our records of such a deviation. In all documentations we possess of the name, it is spelled as Cham for the first member, or as Xam at Hahn 1879 and 1901. So also in the surveys of survey s.j. 'Chamaites, Siding, Karasburg', and on the Krikriekarte of Sprigade Misel 1904 'Chamaites', a fountain. Then there is the important entry on Blatt 28 Orange-Mundemoog of the DSWA series 1910 'Chamites (Leokranz)', important because of the old and now unusual local alternative name for the Bakenberg, Leokranz. In the SWA series 1976 sheet 2716 Ai-Ais, this name occurs four times. The most important thing is for the farm 'Chamaites' No. 113, for the fountain, and thirdly, for the corner beacon on the mountain, which also carried the name of 'Leokranz', and then, finally, 'Chamaites' are the Name of a side line whom also referred to Arndt. Now we still draw attention to the fact that by the farm the river 'LOWENFLUS' runs before being received by the Fish River. The fountain was in the old days a major outproof (Kriegskarte), it still lies close to the tar road North to Keetmanshoop, and the sideline lies on the railway line north. The spelling Cham, the river 'Lowenfluss' running through the farm, and the beacon point on Chamaites or 'Leokranz' makes it decisive that the member Cham, at Hahn Xam, is to be like Nama Xammi = 'Lowe '(Rust 1960 DNW 40). The -aites are like Nama ai- = face, view. Transfer also plain, plus-as locative morpheme with the Fern. Sing, - here in indication of the fountain, the starting point of the name. That there are many Tsammas on the farm and at the mountain, it is adopted, but that the word Tsamma has an agreement with Xam- = lion, it is apparently just a coincidence, a coincidence here T.O.v. able to feed the meaning on a wandering.
afr
Die naam is reeds behandel in TH A* 277 onder CHAMATES as wissel- uitspraak van Chamaites, n.a.v. die opgawe by Hahn Th 1879 en 1901. Hahn verklaar dit as Xam-ǃates, die 'Drinkplek van die leeus', 'leeus se boerplek'. So ook word dit vir die PNK verklaar toe hulle die spelling van die naam van die stasie moes vasstel. Nou egter kom daar twee spanne Namasprekers, een van Koes en die ander van Aroab, en onafhanklik van mekaar gee hulle spontaan dieselfde verklaring, waarin hulle die eerste komponent verbind met die woord tsamma, Citrullus lanatus (Smith 1966 CNSAP 470). Mnr Arndt se hy 'ken daardie plek' en praat van wat hy gesien het. Die lid -aites, by horn -aides, stel hy gelyk aan die -aibes van Daicha-aibes = Melkbakkies, m.a.w. Chamaites, of Tsammaaides, beteken 'Tsammabakkies', d.w.s. 'Tsammavlakte'. Ons is nie oortuig nie en noem enkele oorwegings. Dit is vereers mocilik om te glo dat die vroeëre optekenaars van die naam die oorbekende tsamma gaan spel as chama-. Daar is in ons optekeninge geen voorbeeld gevind van so ’n afwyking nie. In alle dokumentasies wat ons van die naam besit, word dit gespel as Cham- vir die eerste lid, of as Xam- by Hahn 1879 en 1901. So ook in die opnames van Opmeting s.j. 'Chamaites, siding, Karasburg', en op die Kriegskarte van Sprigade-Moisel 1904 'Chamaites', ’n fontein. Dan is daar die belangrike inskrywing op Blatt 28 Oranje-Mund-Holoog van die DSWA-reeks 1910 'Chameites (leokranz)', belangrik vanweë die ou en nou ongebruiklike plaaslike alternatiewe naam vir die bakenberg, leokranz. In die SWA-reeks 1976 vel 2716 Ai-Ais kom hierdie naam vier keer voor. Die belangrikste is vir die plaas 'Chamaites' nr 113, daarop vir die fontein, en derdens, vir die hoekbaken op die berg, wat ook plaaslik die naam gedra het van 'leokranz', en dan, ten slotte, is 'Chamaites' die naam van ’n sylyn waarna ook Arndt verwys het. Nou vestig ons nog die aandag op die feit dat deur die plaas die rivier 'lowenfluss' loop voor hy ontvang word deur die Visrivier. Die fontein was in die ou dae 'n vername uitspanning (Kriegskarte), dit le vandag nog na aan die teerpad noord waarts op na Keetmanshoop, en die sylyn le aan die spoorlyn noordwaarts toe. Die spelling Cham-, die rivier 'lowenfluss’ wat deur die plaas loop, en die bakenpunt op Chamaites of 'leokranz' maak dit vir ons beslissend dat die lid Cham-, by Hahn Xam-, te verstaan is soos Nama xammi = 'lowe' (Rust 1960 DNW 40). Die -aites is soos Nama ai- = gesig, aansig. oordragtelik ook vlakte, plus -te- as lokatiewe morfeem met die fern. sing, -s hier ter aanduiding van die fontein, die beginpunt van die naam. Dat daar baie tsammas op die plaas en by die berg is, dit word aangeneem, maar dat die woord tsamma ’n ooreenkoms het met xam- = leeu, dit is klaarblyklik net ’n toevalligheid, ’n toevalligheid wat hier t.o.v. die betekenis op ’n dwaalweg kan voer.
